Odzież robocza i ochronna – jakie są różnice?
Odzież robocza i ochronna: czym się różnią, jakie wymagania muszą spełniać, kiedy pracodawca ma obowiązek dostarczenia odzieży ochronnej, a kiedy roboczej?
Odzież robocza i ochronna w miejscu pracy – przepisy, różnice, charakterystyka
Odzież noszona przez pracowników wpływa na komfort podczas wykonywania codziennych obowiązków, ale może też mieć znaczenie dla bezpieczeństwa. Z tego powodu tak ważne jest rozróżnienie między odzieżą roboczą a ochronną. Chociaż często są ze sobą mylone, trzeba pamiętać, że pełnią one odmienne funkcje. Na niektórych stanowiskach wystarczy wygodny ubiór chroniący przed zabrudzeniami, na innych natomiast pracownicy muszą nosić odzież chroniącą przed zagrożeniami.
Odzież robocza
Odzież robocza chroni prywatne ubrania pracownika przed zabrudzeniami, zniszczeniami lub działaniami innych, nieszkodliwych czynników typowych dla danej pracy. Zgodnie z kodeksem pracy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi odzież i obuwie robocze, jeśli:
- odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
- wymagają tego względy technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa.
Odzież roboczą dostarcza się pracownikom nieodpłatnie i musi być ona zgodna z Polskimi Normami. Przepisy wskazują, że na niektórych stanowiskach pracownicy, o ile wyrażą na to zgodę, mogą używać własnej odzieży i obuwia roboczego, pod warunkiem, że spełniają one wymagania BHP. Wówczas pracownik powinien otrzymać od pracodawcy ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej aktualne ceny odzieży i obuwia roboczego. Możliwość stosowania własnych ubrań i obuwia nie dotyczy jednak stanowisk, na których wykonywane są prace:
- związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych,
- powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży u obuwia roboczego środkami chemicznymi, promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
Odzież robocza stosowana jest tam, gdzie nie występują zagrożenia dla zdrowia pracowników, ale – ze względu na panujące warunki – zachodzi potrzeba ochrony prywatnych ubrań lub konieczne jest zachowanie odpowiedniej higieny czy estetyki.
Odzież ochronna
Odzież ochronna należy do środków ochrony indywidualnej – może nie tylko zabezpieczać lub zastępować prywatne ubrania, ale przede wszystkim chroni pracownika przed występującymi na stanowisku pracy zagrożeniami. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów BHP pod pojęciem „środki ochrony indywidualnej” należy rozumieć wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu. Do ŚOI nie zalicza się zwykłej odzieży roboczej.
Odzież ochronna może zabezpieczać np. przed działaniem niskiej lub wysokiej temperatury, szkodliwymi substancjami chemicznymi, materiałami biologicznymi, porażeniem prądem czy urazami mechanicznymi. Kodeks pracy wskazuje, że ŚOI chroniące przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy pracodawca ma obowiązek dostarczyć nieodpłatnie. Warto podkreślić, że środki ochrony indywidualnej, w tym odzież ochronna, muszą spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności, określone w odrębnych przepisach. Do obowiązków pracodawcy należy również informowanie o sposobach posługiwania się ŚOI.
Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej określa załącznik do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP. Zgodnie z jego zapisami ŚOI stosuje się w sytuacjach, gdy zagrożeń nie można uniknąć lub wystarczająco ograniczyć przez organizację pracy lub zastosowanie środków ochrony zbiorowe, a dobiera się odpowiednio do występujących zagrożeń.
Odzież robocza a ochronna: porównanie
Odzież robocza i ochronna to dwie różne kategorie, jednak część przepisów jest dla nich wspólna:
- pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne, dodatkowo ustala przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego;
- ŚOI oraz odzież i obuwie robocze dostarcza się pracownikom nieodpłatnie;
- ŚOI oraz odzież i obuwie robocze stanowią własność pracodawcy;
- pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez ŚOI oraz odzieży i obuwia roboczego, jeśli są one przewidziane do stosowania na danym stanowisku pracy;
- ŚOI oraz odzież i obuwie robocze muszą posiadać odpowiednie właściwości ochronne i użytkowe.
| Odzież robocza | Odzież ochronna | |
| Cel | zastępuje lub chroni prywatną odzież pracownika, może być stosowana ze względów technologicznych, higienicznych lub bezpieczeństwa | chroni przed występującymi na danym stanowisku pracy zagrożeniami |
| Ochrona | – zabrudzenia substancjami nieszkodliwymi – drobne uszkodzenia mechaniczne | – zagrożenia mechaniczne (np. ryzyko zaplątanie się lub utknięcie w częściach maszyn, otarcia, przekłucia) – zagrożenia termiczne (wysoka temperatura lub ogień, niska temperatura) – porażenie prądem – promieniowanie – czynniki chemiczne – czynniki biologiczne – brak widoczności |
| Wymogi prawne | – musi spełniać wymagania BHP – może być jednorazowego lub wielorazowego użytku | – podlega certyfikacji – musi spełniać określone normy – musi być dopasowana do pracownika |
| Ogólna charakterystyka | – praktyczna i wygodna w codziennym użytkowaniu – najczęściej wykonana z materiałów, które dobrze znoszą intensywne użytkowanie – często z licznymi kieszeniami, uchwytami, wzmocnieniami – może pełnić funkcję reprezentacyjną | – należy do środków ochrony indywidualnej – neutralizuje lub minimalizuje wpływ czynników szkodliwych/niebezpiecznych – dobierana w oparciu o analizę ryzyka na stanowisku pracy |
| Przykłady | – bluzy i spodnie robocze, np. drelichowe – fartuchy i zapaski – polary i softshelle robocze – kamizelki – nakrycia głowy (np. czepki higieniczne) | – kamizelki odblaskowe – odzież trudnopalna – odzież chroniąca przed łukiem elektrycznym – ubrania antyprzecięciowe – ubrania wodoodporne – odzież kwasoodporna |
| Branże / przykładowe prace | – gastronomia – hotelarstwo – obsługa klienta – służba zdrowia – logistyka – przemysł lekki | – budownictwo – przemysł chemiczny – służba zdrowia – branża farmaceutyczna – transport i prace drogowe – przemysł drzewny i leśnictwo |
Odzież robocza i ochronna – pranie i konserwacja
Warto pamiętać, że odzież robocza i ochronna muszą być odpowiednio prane, konserwowane, naprawiane, odpylane i odkażane – odpowiada za to pracodawca.
- Jeśli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynność ta może być wykonywana przez pracownika. Warunkiem jest wypłacenie i ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów, jakie poniósł pracownik.
- ŚOI, a także odzież i obuwie robocze, które podczas pracy uległy skażeniu (chemikaliami, środkami promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnemu), muszą być przechowywane wyłącznie w miejscu wyznaczonym do tego przez pracodawcę. Ich prania, konserwacji, odpylania i odkażania nie można powierzać pracownikowi.
Odzież robocza i ochronna – FAQ
Odzież ochronna należy do środków ochrony indywidualnej. Jej stosowanie jest konieczne wszędzie, gdzie w związku występowaniem czynników szkodliwych lub niebezpiecznych istnieje zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika. Występujące zagrożenia określa się na podstawie oceny ryzyka zawodowego.
Odzież roboczą wymienia się w zależności od stopnia zużycia. Odzież ochronną wymienia się zgodnie ze wskazaniami producenta lub gdy utraci swoje właściwości ochronne. Zgodnie z przepisami BHP stan ŚOI powinien być okresowo sprawdzany i dokumentowany.
Nie. Odzież robocza, w odróżnieniu od odzieży ochronnej, nie podlega certyfikacji. Powinna jednak spełniać wymagania BHP i zapewniać pracownikowi komfort podczas pracy.
Za zapewnienie pracownikom odpowiedniej odzieży roboczej i ochronnej odpowiada pracodawca. Przepisy wskazują, że odzież robocza i ochronna powinna być udostępniona pracownikom nieodpłatnie, jeśli jej stosowanie jest konieczne na danym stanowisku.
