Czynniki uciążliwe i szkodliwe w miejscu pracy: przykłady, sposoby ochrony i BHP

Czynniki uciążliwe i szkodliwe w miejscu pracy: przykłady, sposoby ochrony i BHP

15 października 2021

Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy. Jakie działania powinien podejmować, jeśli występują czynniki szkodliwe i uciążliwe? Czym są niebezpieczne czynniki środowiska pracy i w jaki sposób chronić przed nimi pracowników?

Czynniki uciążliwe a BHP – obowiązki pracodawcy

Praca w warunkach uciążliwych wiąże się z zagrożeniem dla zdrowia pracownika. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. pracodawca ma obowiązek oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe występujące przy określonych pracach, a także stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające to ryzyko. W szczególności powinien:

  • zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości – z uwzględnieniem możliwości psychofizycznych pracowników;
  • zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników – głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji niepowodujących takich zagrożeń.

Jeśli jednak, ze względu na rodzaj procesu pracy, likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej. Ograniczają one wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników. Natomiast gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń.

  • Przykładowe środki ochrony zbiorowej: balustrady, systemy wentylacji mechanicznej, ekrany dźwiękochłonne czy różnego rodzaju urządzenia ochronne, np. zabezpieczające przed dostępem do stref niebezpiecznych.
  • Przykładowe środki ochrony indywidualnej: rękawice ochronne, nauszniki przeciwhałasowe, gogle ochronne.

Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy – definicje

Negatywne czynniki tworzące środowisko pracy mogą w różny sposób oddziaływać na pracowników. Czym różnią się czynniki uciążliwe od szkodliwych i niebezpiecznych?

  • Czynnik uciążliwy to czynnik, który nie stanowi zagrożenia dla życia lub zdrowia, ale obniża komfort pracy i może negatywnie wpływać na wydajność pracownika (uciążliwe warunki pracy powodują np. złe samopoczucie pracownika lub nadmierne zmęczenie).
  • Czynnik szkodliwy to taki, którego oddziaływanie może spowodować pogorszenie stanu zdrowia pracownika (np. może prowadzić powstania choroby zawodowej).
  • Czynnik niebezpieczny to czynnik, który może być przyczyną urazu, nagłego pogorszenia stanu zdrowia lub śmierci pracownika (np. zagrożenie porażenia prądem, zranienia elementami ostrymi, związane z wykorzystywanymi przy pracy maszynami i urządzeniami).

Rodzaje czynników negatywnie oddziałujących na pracowników

Rodzaje czynnikow negatywnie oddzialujacych na pracownikow

Czynniki uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe tworzące środowisko pracy można podzielić na kilka kategorii.

Czynniki fizyczne

Czynnik szkodliwy lub uciążliwy:

  • Hałas,
  • Ultradźwięki małej częstotliwości,
  • Drgania mechaniczne (wibracja) przekazywane na kończyny górne,
  • Drgania mechaniczne przekazywane na całe ciało (wibracja ogólna)
  • Promieniowanie jonizujące,
  • Promieniowanie i pola elektromagnetyczne,
  • Promieniowanie nadfioletowe,
  • Promieniowanie podczerwone,
  • Promieniowanie laserowe,
  • Zagrożenie związane z obsługą monitorów ekranowych (czynniki uciążliwe przy pracy z komputerem),
  • Oświetlenie (niedostateczne lub nadmierne),
  • Mikroklimat gorący,
  • Mikroklimat zimny,
  • Zwiększone lub obniżone ciśnienie atmosferyczne.

Pył przemysłowy

Pyły:

  • Nieorganiczne zawierające powyżej 10% wolnej krzemionki,
  • Nieorganiczne zawierające poniżej 10% wolnej krzemionki,
  • Kopalń węgla kamiennego,
  • Grafitu,
  • Nieorganiczne zawierające włókna azbestu,
  • Talku zwierające włókna azbestu,
  • Zawierające metale twarde (np. wolfram, kobalt),
  • Zawierające tworzywa sztuczne (w tym sztuczne włókna mineralne),
  • Organiczne (pochodzenia roślinnego i zwierzęcego).

Czynniki chemiczne

Negatywnie na stan zdrowia pracowników mogą wpływać również substancje i mieszaniny chemiczne. Mogą być klasyfikowane ze względu na:

  • sposób wchłaniania do organizmu (skóra i błony śluzowe, drogi oddechowe, przewód pokarmowy);
  • sposób odziaływania na organizm (rakotwórcze,  mutagenne, uczulające, toksyczne, drażniące, działające szkodliwe na funkcje rozrodcze).

Czynniki biologiczne

Biologiczne czynniki szkodliwe to m.in. bakterie (i podobne organizmy), wirusy, pasożyty i grzyby. Ich wykaz znaleźć można w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2020 r. Klasyfikowane są w następujący sposób:

  • Grupa 1 zagrożenia – czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.
  • Grupa 2 zagrożenia – czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
  • Grupa 3 zagrożenia – czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenianie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
  • Grupa 4 zagrożenia – czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenianie czynników w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Inne czynniki uciążliwe lub szkodliwe – przykłady

Czynnikami uciążliwymi lub szkodliwymi w środowisku pracy mogą być również:

  • Niekorzystne czynniki psychospołeczne,
  • Prace wymagające pełnej sprawności psychoruchowej,
  • Praca na wysokości,
  • Praca zmianowa,
  • Praca fizyczna z wydatkiem energetycznym na pracę powyżej 1500 kcal / 8 godzin lub 3 kcal / min dla mężczyzn i powyżej 1000 kcl / 8 godzin lub 2 kcal / min dla kobiet,
  • Praca w wymuszonej pozycji,
  • Praca wymagająca ruchów monotypowych kończyn,
  • Praca wymagająca stałego i długotrwałego wysiłku głosowego.

Ochrona przed czynnikami szkodliwymi

Czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w środowisku pracy powinny być stale monitorowane – tryb, metody oraz częstotliwość ich badań i pomiarów określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy należy wykonać w nie później niż 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności danego zakładu.

Pracodawca ma obowiązek:

  • niezwłocznego poinformowania pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz
  • udostępnienia i wyjaśnienia znaczenia wyników badań.

Pracodawca powinien również na bieżąco prowadzić rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy.

Julita Krzemińska

Copywriterka z zawodu i z wyboru. Prywatnie pasjonatka hippiki, wielbicielka sztuki, nałogowa czytelniczka i zdeklarowana czechofilka. Sprawuje pieczę nad blogiem sklepu Znakowo.pl właściwie od początku jego istnienia. Aktywnie zgłębia wiedzę branżową, trzyma rękę na pulsie, śledząc zmieniające się przepisy. Kwestie związane z BHP, oznakowaniem przestrzeni i bezpieczeństwem ruchu drogowego mają przed nią coraz mniej tajemnic. Tworząc treści, dba nie tylko o ich warstwę merytoryczną, ale także o to, by były przystępne dla odbiorców i pomagały klientom w dokonywaniu świadomych wyborów.
Avatar
Artykuły mają jedynie charakter poglądowy. Nie stanowią wykładni prawa, nie mogą być traktowane jako profesjonalna porada prawna, ani nie mogą jej zastąpić.
Udostępnij: