Obuwie ochronne i robocze

Obuwie ochronne i robocze wymagane jest przy wykonywaniu różnego rodzaju prac. Obuwie ochronne chroni przed urazami na skutek wypadków, które mogą mieć miejsce podczas pracy, natomiast obuwie robocze zapewnia komfort pracy, a niekiedy również odpowiednie warunki higieniczne. Z jakimi rodzajami obuwia ochronnego i roboczego można się spotkać i jakie powinny spełniać warunki?

W zależności od wykonywanej pracy i panujących warunków stosuje się różne typy obuwia ochronnego i roboczego. Zadaniem obuwia ochronnego jest ochrona stóp i nóg przed szkodliwymi czynnikami, np. niską lub wysoką temperaturą, działaniem wilgoci, uszkodzeniami chemicznymi czy mechanicznymi. Warto pamiętać, że buty mogą chronić przed kilkoma niebezpieczeństwami jednocześnie. Obuwie robocze nie ma właściwości ochronnych – zwiększa komfort pracy i zastępuje prywatne obuwie pracowników.

Obuwie, które stosowane jest podczas pracy, powinno posiadać odpowiednie atesty, być wykonane z wytrzymałych materiałów i gwarantować odpowiednią ochronę przed szkodliwymi lub niebezpiecznymi czynnikami.

Wybór odpowiedniego obuwia ochronnego lub roboczego

Wybór obuwia ochronnego i roboczego jest ściśle uzależniony od rodzaju pracy i panujących warunków – np. dla pracowników laboratoriów będzie odpowiednie inne obuwie niż dla mechaników. Pracodawca powinien wziąć pod uwagę m.in.:

• Poziom ryzyka – np. jak ciężkie są przedmioty, które mogłyby upaść na stopę, stężenia kwasów i rodzaje innych substancji chemicznych, jaki jest stopień narażenia na przekłucie ostrym przedmiotem lub podłożem.
• Czy praca wykonywana jest w pozycji stojącej.
• Czy praca wykonywana jest w pomieszczeniach zamkniętych o stałej temperaturze, czy w na otwartej przestrzeni i w różnych porach roku.
• Czy praca wymaga stałego ruchu, poruszania się po śliskich powierzchniach lub chodzenia po schodach i drabinkach.
• Czy praca wykonywana jest w ciężkich warunkach terenowych.

Obuwie ochronne i robocze – oznakowanie

Obuwie ochronne i robocze powinno być przez producenta czytelnie i trwale oznaczone. Do obuwia powinna być dołączona instrukcja (w języku polskim), która zawiera informacje o sposobie konserwacji i przechowywania oraz o własnościach ochronnych i sposobie użytkowania.

Na oznakowaniu powinny znajdować się: znak firmowy oraz oznaczenie producenta, datę produkcji i kraj pochodzenia, rozmiar obuwia, numer normy, której wymagania spełniają buty, a także oznakowanie symbolem odpowiedniej kategorii ochronnej oraz oznakowanie symbolami o dodatkowych własnościach obuwia (jeśli takie występuje).

Symbole do oznakowania dodatkowych właściwości obuwia:

• P – odporność na przekłucie.
• A – obuwie antyelektrostatyczne.
• C – obuwie prądoprzewodzące.
• I – obuwie elektroizolacyjne.
• HI – izolacja spodu od ciepła.
• CI – izolacja spodu od zimna.
• E – obuwie absorbujące energię w części piętowej.
• WR – odporność na wodę.
• WRU – przepuszczalność wody i absorpcja wody. Wierzch obuwia hydrofobowy.
• HRO – odporność spodów na kontakt z gorącym podłożem.
• WG – obuwie  spełnia wymagania obuwia przeznaczonego dla spawaczy.
• AL – odporność obuwia dla odlewników na duże ilości płynnego aluminium.
• Fe – odporność obuwia dla odlewników na duże ilości płynnego żelaza.
• CR – odporność na przecięcie.
• M – ochrona śródstopia.
• AN – ochrona kostki.
• FO/ORO – odporność podeszew na oleje, benzynę i inne rozpuszczalniki organiczne (węglowodory).
• SRA – odporność na poślizg na podłożu ceramicznym pokrytym roztworem laurylosiarczanu sodu (SLS).
• SRB – odporność na poślizg na podłożu ze stali pokrytym glicerolem.
• SRC – odporność na poślizg na obydwu w/w podłożach SRA + SRB.
• F – wysokie obuwie dla strażaków.
• FP – wysokie obuwie dla strażaków z podeszwą odporną na przebicie.
• FA – wysokie obuwie dla strażaków posiadające właściwości antyelektrostatyczne.
• FAP – FA+FP.

Obuwie ochronne i robocze – normy, przepisy, klasyfikacje

Zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami obuwie ochronne i robocze można sklasyfikować według różnych kryteriów.

Podział ze względu na rodzaj zastosowanego materiału i technologie wytwarzania

Klasyfikacja I – buty wykonane ze skóry i innych materiałów – z wyłączeniem obuwia całogumowego i całotworzywowego.

Klasyfikacja II – obuwie całogumowe (całkowicie wulkanizowane) i całotworzywowe (całkowicie formowane).

Podział obuwia ze względu na konstrukcję

Obuwie klasyfikacji I i II można podzielić ze względu na ich konstrukcję.

• Półbuty.
• Trzewiki.
• Buty.
• Buty do kolan.
• Buty z przedłużoną cholewką.

Obuwie ochronne i robocze – podział ze względu na przeznaczenie

Ze względu na przeznaczenie możemy wyróżnić obuwie:

• Chroniące przed czynnikami chemicznymi.
• Chroniące przed czynnikami biologicznymi.
• Chroniące przed czynnikami mechanicznymi.
• Chroniące przed czynnikami termicznymi.
• Chroniące przed porażeniem prądem elektrycznym.
• Chroniące przed czynnikami atmosferycznymi.
• Przeznaczone do stosowania w atmosferze zagrożonej wybuchem.
• Antystatyczne, chroniące przed efektem ESD.

Podział ze względu na stopień zagrożeń, przed którymi obuwie powinno chronić

• Obuwie bezpieczne (S – „safety”) – ma właściwości ochronne łącznie z ochroną palców stopy za pomocą podnosków – ich wytrzymałość bada się przy uderzeniu z energią 200 J. Wymagania dla obuwia bezpiecznego określają normy określa PN-EN ISO 20345 oraz PN-EN ISO 20345:2012.
• Obuwie ochronne (P – „protective”) – ma właściwości ochronne łącznie z ochroną palców stopy za pomocą podnosków – ich wytrzymałość bada się przy uderzeniu z energią 100 J. Wymagania dla obuwia ochronnego określają normy PN-EN ISO 20346 oraz PN-EN ISO 20346:2014-08.
• Obuwie zawodowe (O – „occupational”) – ma właściwości ochronne przeznaczone do ochrony przed urazami, które mogą mieć miejsce podczas pracy. Obuwie zawodowe przeznaczone jest do codziennego użytkowania wszędzie tam, gdzie nie jest wymagana ochrona palców przez podnoski. Wymagania dla tej grupy obuwia określają normy określa PN-EN ISO 20347 oraz PN-EN ISO 20347:2012.

Obuwie ochronne i robocze – obowiązujące normy

• PN-EN ISO 20345:2012 Środki ochrony indywidualnej – Obuwie bezpieczne.
• PN-EN ISO 20346:2014-08 Środki ochrony indywidualnej – Obuwie ochronne.
• PN-EN ISO 20347:2012 Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe.
• PN-EN 381-3:2000 Odzież ochronna dla użytkowników pilarek łańcuchowych przenośnych – Metoda badania obuwia.
• PN-EN 15090:2012 Obuwie dla strażaków.
• PN-EN ISO 17249:2014-03 Obuwie bezpieczne odporne na przecięcie piłą łańcuchową.
• PN-EN ISO 20349-1:2017-10 Środki ochrony indywidualnej – Obuwie chroniące przed zagrożeniami występującymi w hutnictwie i spawalnictwie – Część 1: Wymagania i metody badań dotyczące ochrony przed zagrożeniami w hutnictwie.
• PN-EN ISO 20349-2:2017-10 Środki ochrony indywidualnej – Obuwie chroniące przed zagrożeniami występującymi w hutnictwie i spawalnictwie – Część 2: Wymagania i metody badań dotyczące ochrony przed zagrożeniami w spawalnictwie i procesach pokrewnych.
• PN-EN 50321:2002 Obuwie elektroizolacyjne do prac przy instalacjach niskiego napięcia.
• PN-EN ISO 13287:2013-04 Środki ochrony indywidualnej – Obuwie – Metoda badania odporności na poślizg.
• PN-EN 61340-4-3:2003 Elektryczność statyczna – Część 4-3: Znormalizowane metody badań do określonych zastosowań – Obuwie.
• PN-EN 13832-2:2007 Obuwie chroniące przed chemikaliami – Część 2: Wymagania dotyczące obuwia odpornego na chemikalia w warunkach laboratoryjnych.
• PN-EN 13832-3:2007 Obuwie chroniące przed chemikaliami – Część 3: Wymagania dotyczące obuwia o zwiększonej odporności na chemikalia w warunkach laboratoryjnych.