Punkt pierwszej pomocy w zakładzie pracy i na budowie – definicja, umiejscowienie i znaki
Do podstawowych obowiązków pracodawcy należy podejmowanie działań, których celem jest Do podstawowych obowiązków pracodawcy należy podejmowanie działań, których celem jest zapobieganie powstawaniu niebezpieczeństw w miejscu pracy, a także zapewnienie, w razie wypadku, odpowiednich środków, niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy. Punkty oraz apteczki pierwszej pomocy stanowią podstawę systemu pierwszej pomocy w zakładach pracy.
BHP i pierwsza pomoc a Kodeks pracy. Jakie obowiązki ma pracodawca?
Zgodnie z zapisami Kodeksu pracy jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnienie środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach oraz wyznaczenie pracowników do udzielania pierwszej pomocy. Działania te powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń. Pracodawca musi również przekazywać pracownikom informacje dotyczące:
- zagrożeń dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pacy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników;
- działań ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia występujących zagrożeń;
- pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji oraz udzielania pierwszej pomocy – informacje powinny zawierać: imię i nazwisko, miejsce wykonywania pracy, numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej.
Za nieprzestrzeganie zasad BHP grozi kara grzywny. Mówi o tym art. 283. § 1 Kodeksu pracy:
Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
System pierwszej pomocy w miejscu pracy
Kwestie dotyczące BHP i pierwszej pomocy porusza również rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów BHP. Zgodnie z § 44 pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy. System ten powinien być opracowany w oparciu o szczegółową analizę zagrożeń występujących w zakładzie pracy. w szczególności pracodawca powinien zapewnić:
- punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonuje się prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów lub pyłów substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne ze względu na ostre działanie toksyczne.
- apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.
Punkty pierwszej pomocy w zakładzie pracy
Punkt pierwszej pomocy to – w zależności od wielkości zakładu pracy, rodzaju prowadzonej działalności i związanych z nią zagrożeń –pomieszczenie lub wyodrębnione miejsce o wystarczającej powierzchni, wyposażone w umywalki z ciepłą i zimną wodą oraz niezbędny sprzęt i inne środki do udzielania pierwszej pomocy. Tak brzmi definicja znajdująca się w rozporządzeniu w sprawie ogólnych przepisów BHP. Jednocześnie przepisy nie określają dokładnie, ile powinno być takich punktów w zakładzie, ani jak powinny być rozlokowane. Rozporządzenie wskazuje, że liczba, rozlokowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy oraz apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami. Powinno się przy tym uwzględnić rodzaje oraz nasilenie zagrożeń, które występują w miejscu pracy. Obsługa punktów pierwszej pomocy, a także apteczek powinna być powierzona wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
Punkt pierwszej pomocy na budowie
Ani Kodeks pracy, ani rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP nie precyzują, gdzie w miejscu pracy umiejscowione powinny być punkty pierwszej pomocy. Niekiedy jednak lokalizacja sprzętu przeznaczonego do udzielania pomocy powinna być zaznaczona na planie. Tak jest w przypadku placów budowy, które wymagają sporządzenia planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ).
Plan BIOZ
Kwestie związane ze sporządzeniem planu BIOZ reguluje rozporządzenie w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Opracowanie takiego dokumentu jest konieczne jest, jeśli przewidywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych co najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót będzie przekraczać 500 osobodni lub w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden z rodzajów robót budowlanych stwarzający szczególne zagrożenie. Plan BIOZ składa się ze strony tytułowej, części opisowej oraz części rysunkowej. Część rysunkowa opracowywana jest na kopii projektu zagospodarowania działki lub terenu. Zawiera dane umożliwiające łatwe odczytanie części opisowej. Wśród obowiązkowych elementów jest oznaczenie, gdzie rozmieszczony jest sprzęt ratunkowy niezbędny przy prowadzeniu robót budowlanych.
Wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek w miejscu pracy i na budowie
W punktach pierwszej pomocy powinny znajdować się środki i sprzęt niezbędne do udzielania pomocy w nagłych wypadkach. Wszelkiego rodzaju opatrunki, plastry, bandaże, sterylne kompresy gazowe itp. najlepiej przechowywać w apteczce. W specjalnej torbie lub szafce środki są chronione przed wilgocią i innymi niekorzystnymi czynnikami, a jednocześnie wszystkie są w jednym miejscu. Jaki sprzęt powinien znajdować się w punkcie pierwszej pomocy? Na pewno przydadzą się nożyczki, dzięki którym można szybko dociąć bandaż lub plaster, maska do sztucznego oddychania pozwalająca bezpiecznie przeprowadzić oddychanie usta-usta, a także koc termiczny umożliwiający ochronę poszkodowanego przed wyziębieniem lub przegrzaniem. Oprócz tego punkt warto wyposażyć w nosze, zestawy do płukania oczu oraz sprzęt do unieruchamiania poszczególnych części ciała, np. kołnierze ortopedyczne czy szyny. Dobrą praktyką jest wyposażenie miejsca pracy w defibrylator AED. Polskie przepisy nie nakładają obowiązku posiadania takiego sprzętu, ale według unijnych standardów defibrylator AED powinien znajdować się w każdym zakładzie pracy, w którym pracuje minimum 100 osób. Obsługa defibrylatora nie wymaga przeszkolenia – urządzenie wydaje komendy głosowe, dzięki którym można udzielić pomocy w przypadku zatrzymania krążenia.
Punkty pierwszej pomocy – oznakowanie
Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP wskazuje, że punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny być odpowiednio oznakowane (zgodnie z Polską Normą) i łatwo dostępne. Do wskazania miejsca, w których się znajdują, należy stosować znaki informacyjne BHP lub znaki ewakuacyjne zgodne z normą PN-EN ISO 7010.
Punkty pierwszej pomocy oznacza się zielonymi tabliczkami z białym (lub fluorescencyjnym) krzyżem.
Znaki BHP i znaki ewakuacyjne mogą również wskazywać lokalizację innych ważnych punktów i sprzętu medycznego, np. prysznica do przemywania oczu, prysznica bezpieczeństwa, noszy, defibrylatora AED, punktu opatrunkowego czy telefonu awaryjnego.
Jakie jeszcze oznakowanie konieczne jest przy puntach pierwszej pomocy?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami przy apteczkach przemysłowych i przy punktach pierwszej pomocy powinny być wywieszone w widocznych i łatwo dostępnych miejscach:
- instrukcje dotyczące udzielania pierwszej pomocy,
- wykazy pracowników wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy.
