Temperatura w miejscu pracy – co mówią przepisy BHP?
Utrzymanie odpowiedniej temperatury to nie tylko kwestia komfortu, ale także zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Zbyt niskie, ale i zbyt wysokie temperatury mogą negatywnie wpływać na samopoczucie i koncentrację, a także prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak przegrzanie, odwodnienie czy wychłodzenie. Jaka powinna być temperatura w miejscu pracy zgodnie z przepisami BHP?
Jaka powinna być temperatura w miejscu pracy?
Utrzymanie odpowiedniej temperatury w miejscu pracy nabiera szczególnego znaczenia w okresach ekstremalnych warunków pogodowych – podczas letnich upałów lub zimowych mrozów. Skrajnie wysokie i skrajnie niskie temperatury zalicza się do czynników szkodliwych. Stwarzają zagrożenie dla zdrowia pracowników, a obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie warunków, które pozwalają na bezpieczne i efektywne wykonywanie obowiązków.
Kwestie związane z komfortem cieplnym reguluje rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP. Zgodnie z § 15 ust. 1 pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę powietrza, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia. Jaka powinna być temperatura w miejscu pracy, mówi § 30 tegoż rozporządzenia:
- w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) – nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że nie pozwalają na to względy technologiczne;
- w pomieszczeniach pracy, w których wykonywana jest lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura ni może być niższa niż 18°C (291 K).
§ 31 wskazuje, że pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz.
Maksymalna temperatura w miejscu pracy
Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP określa minimalne temperatury w miejscu pracy. A co z temperaturą maksymalną? Na razie nie ma żadnych zapisów, które regulowałyby tę kwestię – rozporządzenie wskazuje jedynie, że warunki termiczne powinny być dostosowane do charakteru wykonywanych zadań. Wkrótce jednak może się to zmienić, ponieważ trwają prace nad nowelizacją przepisów. Poniżej zmiany, które zakłada projekt z dnia 16 grudnia 2024 r.
W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do wykonywanej pracy, nie wyższą niż:
- 28°C (301 K) – dla pracy o niskim i umiarkowanym tempie metabolizmu i w pomieszczeniach biurowych,
- 25°C (298 K) – dla pracy o wysokim tempie metabolizmu,
- 22°C (295 K) – dla pracy o wysokim tempie metabolizmu (chyba że nie pozwalają na to względy technologiczne).
Dodatkowo w projekcie znajdują się zapisy precyzujące, jakie są obowiązki pracodawcy, jeśli temperatura przekracza określone normy. Zgodnie z nimi:
- jeśli temp. w pomieszczeniach pracy, z uwagi na warunki atmosferyczne, przekracza wartość określoną dla danej klasy tempa metabolizmu, pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie rozwiązania techniczne obniżające temp. do odpowiedniej wartości, a jeśli nie jest to możliwe – zastosować inne rozwiązania organizacyjne uzależnione od warunków i specyfiki pracy;
- w przypadku prac wykonywanych na otwartej przestrzeni przy temp. powyżej 25°C (298 K) pracodawca powinien ustalić odpowiednie rozwiązania organizacyjne;
- jeśli pomimo zastosowanych rozwiązań technicznych temp. w pomieszczeniu pracy przekracza 35°C (308 K), żadna praca w tym pomieszczeniu nie może być wykonywana;
- żadna praca o wysokim lub bardzo wysokim tempie metabolizmu nie może być wykonywana przy pracach na otwartej przestrzeni w czasie występowania temp. powyżej 32°C (305 K).
Temperatura w miejscu pracy a posiłki i napoje regeneracyjne
Jeśli warunki pracy są szczególnie uciążliwe, również ze względu na temperaturę, pracownikom przysługują posiłki i napoje regeneracyjne. Pracodawca ma obowiązek zapewnić je bezpłatnie. Reguluje to rozporządzenie w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.
Temperatura w pracy a posiłki profilaktyczne
Pracodawca ma obowiązek zapewnienia posiłków pracownikom, którzy wykonują prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej:
- 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet;
- 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet – jeśli prace wykonywane są w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymywana jest stale temp. poniżej 10°C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25°C;
- powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet – jeśli prace wykonywane są na otwartej przestrzeni w okresie zimowym (od 1 listopada do 31 marca).
Temperatura w pracy a napoje profilaktyczne
Zgodnie z rozporządzeniem pracodawca zapewnia napoje – odpowiednio zimne lub gorące – pracownikom zatrudnionym:
- w warunkach gorącego mikroklimatu, przy wskaźniku obciążenia termicznego powyżej 25°C;
- w warunkach mikroklimatu zimnego, przy wskaźniku siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000;
- przy pracach na otwartej przestrzeni, przy temp. otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C;
- przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet;
- na stanowiskach pracy, na których temp. spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.
Warunki termiczne a środki ochrony indywidualnej
Utrzymanie temperatury zapewniającej komfort termiczny nie zawsze jest możliwe. W wielu branżach, m.in. w budownictwie, rolnictwie, przemyśle spożywczym, hutnictwie czy przemyśle metalurgicznym, pracownicy narażeni są na działanie ekstremalnych temperatur – wysokich i niskich. W takich sytuacjach niezbędne jest zapewnienie pracownikom i stosowanie przez nich odpowiednich środków ochrony indywidualnej.
Zgodnie z przepisami BHP pracodawca ma obowiązek zapewnienia odpowiednich środków ochrony indywidualnych, jeśli występujących zagrożeń nie można wyeliminować w inny sposób, np. poprzez odpowiednie środki organizacyjne. ŚOI powinny być dopasowane do rodzaju wykonywanej pracy i występujących zagrożeń. W kontekście temperatury oznacza to m.in. dobór odzieży i innych elementów, które zabezpieczają przed przegrzaniem, poparzeniem lub wychłodzeniem.
Przykładowe ŚOI stosowane do ochrony przed zagrożeniami termicznymi
| Wysoka temperatura lub ogień | Niska temperatura |
| – hełmy, przyłbice, hełmy spawalnicze, nakrycia głowy i kaptury chroniące przed wysoką temp. lub ogniem – fartuchy ochronne, getry, rękawy – rękawice chroniące przed wysoką temp. lub ogniem – obuwie chroniące przed wysoką temp. lub ogniem – odzież ochronna chroniąca przed wysoką temp. lub ogniem | – rękawice chroniące przed niską temp. – obuwie chroniące przed niską temp. – odzież ochronna chroniąca przed niską temp. |
Prawidłowo dobrane ŚOI minimalizują negatywny wpływ temperatury na zdrowie pracowników, a jednocześnie zwiększają komfort pracy i mogą wpływać na efektywność wykonywanych zadań.
Temperatura w miejscu pracy – FAQ
Przepisy BHP wskazują, że temperatura powinna być odpowiednia do rodzaju wykonywanej pracy, ale nie niższa niż 14°C (oprócz sytuacji, kiedy nie pozwalają na to względy technologiczne) lub 18°C – w pomieszczeniach biurowych i w pomieszczeniach, w których wykonywana jest lekka praca fizyczna.
Tak. Skrajnie wysokie i skrajnie niskie temperatury mogą negatywnie oddziaływać na zdrowie, samopoczucie i koncentrację pracowników. Praca w warunkach niekorzystnych termicznie może powodować np. omdlenie, przegrzanie, odwodnienie, wychłodzenie, odmrożenie.
Obecnie rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP nie wskazuje maksymalnej temperatury w miejscu pracy. Przepisy mówią jedynie o tym, że warunki termiczne powinny być odpowiednie do wykonywanej pracy.
