Zakaz palenia w miejscu pracy
Dym tytoniowy zawiera liczne substancje szkodliwe, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie i zwiększają ryzyko poważnych chorób. Szkodzi nie tylko palaczom, ale także osobom, które narażone są na wdychanie dymu. W Polsce obowiązuje zakaz palenia w miejscach publicznych. A jak to wygląda, jeśli chodzi o zakaz palenia w miejscu pracy? Co mówią przepisy? Jak oznakować przestrzenie, w których palenie jest zabronione?
Zakaz palenia w miejscu pracy – przepisy
Zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest, zgodnie z kodeksem pracy, jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy. Narażenie pracownika na dym papierosowy stałoby w sprzeczności z tym obowiązkiem. Zapisy kodeksu pracy nie są jednak jednym źródłem regulacji w tym zakresie. Zakaz palenia papierosów w miejscu pracy wynika z ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tzw. ustawa antynikotynowa). Pracodawca ma nie tylko prawo, ale i obowiązek wprowadzenia i egzekwowania całkowitego zakazu palenia na terenie zakładu pracy, z wyjątkiem odpowiednio przystosowanych do tego palarni – o ile zdecyduje się na ich utworzenie. Warto wiedzieć, że zakaz palenia obejmuje nie tylko tradycyjne papierosy, ale także wyroby tytoniowe, e-papierosy itp.
Co konkretnie mówią przepisy? Zgodnie z art. 5 pkt 1 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych: zabrania się palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, i palenia papierosów elektronicznych:
- na terenie zakładów leczniczych podmiotów leczniczych i w pomieszczeniach innych obiektów, w których udzielane są świadczenia zdrowotne;
- na terenie jednostek organizacyjnych systemu oświaty oraz jednostek organizacyjnych pomocy społecznych;
- na terenie uczelni;
- w pomieszczeniach zakładów pracy innych niż wymienionych w dwóch pierwszych punktach;
- w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku do użytku publicznego;
- w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych;
- w środkach pasażerskiego transportu publicznego i obiektach służących obsłudze podróżnych;
- na przystankach komunikacji publicznej;
- w pomieszczeniach obiektów sportowych;
- w ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do zabaw dzieci;
- w innych pomieszczeniach dostępnych do użytku publicznego.
Zakres obowiązywania zakazu palenia w pracy
Zakaz palenia papierosów i wyrobów tytoniowych dotyczy zarówno pracowników, jak i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy, m.in. klientów, kontrahentów i gości. Obejmuje wszystkie pomieszczenia i przestrzenie, w których wykonywana jest praca lub pracownicy przebywają w związku z obowiązkami służbowymi. Palić nie wolno więc m.in. w biurach, w magazynach, na halach produkcyjnych, w warsztatach, w laboratoriach. Zakaz obowiązuje także w częściach wspólnych, z których korzystają pracownicy i inne osoby. Dotyczy to m.in. klatek schodowych, korytarzy, wind, pomieszczeń socjalnych, toalet, sal konferencyjnych, kuchni pracowniczych. Przepisy wskazują, że palenie zabronione jest w pomieszczeniach zakładu pracy. Czy w związku z tym można palić przed budynkiem? Tutaj wszystko zależy od wewnętrznego regulaminu. Pracodawca będący właścicielem lub zarządcą posesji, na której znajduje się firma, może wprowadzić całkowity zakaz palenia, obejmujący np. przestrzeń przed wejściem czy parking.
Kary za łamanie zakazu palenia
Zgodnie z ustawą antynikotynową palenie w miejscach, w których obowiązuje zakaz, grozi kara grzywny w wysokości 500 zł. Mandat może być wystawiony przez policję, straż miejską, ale i sanepid. Nie oznacza to, że pracodawca nie dysponuje żadnymi środkami dyscyplinującymi wobec pracowników łamiących przepisy. Kodeks pracy nakłada na pracownika obowiązek przestrzegania przepisów BHP, przepisów ppoż. oraz regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku. W przypadku niestosowania się do nich pracodawca może stosować karę upomnienia i karę nagany. Warto pamiętać, że w niektórych miejscach palenie papierosów może stwarzać zagrożenie pożarowe. Kodeks pracy wskazuje, że w sytuacji, gdy pracownik nie stosuje się do przepisów BHP lub przepisów przeciwpożarowych pracodawca może zastosować również karę pieniężną.
Czy możliwe jest wyznaczenie palarni w zakładzie pracy?
Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych daje pracodawcom możliwość wyznaczenia na terenie zakładu pracy miejsca przeznaczonego do palenia papierosów – palarni spełniającej określone wymagania. Zgodnie z zamieszczoną w tej ustawie definicją palarnia to wyodrębnione konstrukcyjnie od innych pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych pomieszczenie, odpowiednio oznaczone, służące wyłącznie do palenia wyrobów tytoniowych, w tym nowatorskich wyrobów tytoniowych, lub papierosów elektronicznych. Palarnia musi być zaopatrzona w wywiewną wentylację mechaniczną lub system filtracyjny w taki sposób, aby dym tytoniowy, para z papierosów elektronicznych lub substancje uwalniane za pomocą nowatorskiego wyrobu tytoniowego nie przenikały do innych pomieszczeń.
Zakaz palenia w miejscu pracy – oznakowanie
Chociaż zakaz palenia w pomieszczeniach zakładu pracy wynika z przepisów, pracodawca powinien zadbać o odpowiednie oznakowanie. Mówi o tym art. 5 pkt 1a ustawy antynikotynowej, zgodnie z którym właściciel lub zarządzający obiektem, w którym obowiązuje zakaz palenia wyrobów tytoniowych i palenia papierosów elektronicznych, jest obowiązany umieścić w widocznych miejscach odpowiednie oznaczenie słowne i graficzne informujące o zakazie palenia wyrobów tytoniowych i palenia papierosów elektronicznych na terenie obiektu. Za brak oznakowania „zakaz palenia” grozi grzywna w wysokości 2000 zł.
To jednak nie wszystko, jeśli chodzi o oznakowanie miejsca pracy. Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP wskazuje, że znaki informujące o zakazie palenia należy umieścić w pomieszczeniach przeznaczonych dla pracowników do spożywania posiłków (w jadalniach).
Jak powinny wyglądać znaki informujące o zakazie palenia?
Ustawa nie określa jednego obowiązującego wzoru dla znaków zakazu palenia. Można więc stosować właściwie dowolne oznakowanie – ważne, by tabliczka była czytelna, jednoznaczna i znajdowało się na niej oznaczenie słowne i graficzne, które wskazuje na obowiązujący zakaz palenia. Jakie znaki będą odpowiednie?
Zgodne z przepisami są np. znaki opracowane przez Główny Inspektorat Sanitarny.
Popularnym rozwiązaniem są znaki BHP zakazu z opisem. Piktogram przedstawiający przekreślonego papierosa i podpis „zakaz palenia” tworzą kombinację spełniającą wymagania określone dla tego typu znaków w ustawie. Jednocześnie piktogramy zgodne z normą PN-EN 7010 są czytelne, a użytkownicy nie mają problemu z ich zrozumieniem.
Powszechnie stosowane są tabliczki informacyjne – proste znaki, na których znajduje się piktogram z przekreślonym papierosem i/lub piktogram z przekreślonym e-papierosem i krótkim podpisem, np. „zakaz palenia wyrobów tytoniowych i papierosów elektronicznych na terenie obiektu” lub „zakaz palenia obowiązuje na terenie całego obiektu”.
Do oznakowania miejsc pracy sprawdzą się też znaki realistyczne.
Warto również pamiętać o prawidłowym oznakowaniu palarni, czyli miejsc, w których palenie papierosów jest dozwolone. Do oznakowania palarni najczęściej stosuje się znaki utrzymane w niebieskiej kolorystyce, z piktogramem przedstawiającym papieros i podpisem „tu wolno palić”, „palarnia” itp.
Zakaz palenia w miejscu pracy – FAQ
Nie, zgodnie z zapisami ustawy antynikotynowej zabrania się palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, i palenia papierosów elektronicznych na terenach zakładów leczniczych, na terenach jednostek oświatowych i pomocy społecznych oraz w innych pomieszczeniach zakładów pracy.
Nie. Pracodawca nie musi wyznaczać palarni na terenie zakładu pracy. Może wyznaczyć ją dobrowolnie, a wyznaczone miejsce musi spełniać określone wymagania techniczne i sanitarne. Brak palarni nie narusza prawa.
Tak. Obowiązkiem pracodawcy jest umieszczenie w widocznych miejscach oznaczeń informujących o zakazie palenia. Znaki powinny zawierać oznaczenia graficzne i tekstowe.
