Jak dobrać próg zwalniający?
Montaż progów zwalniających jest jednym z najpowszechniejszych rozwiązań stosowanych w celu uspokojenia ruchu. Jak dobrać próg zwalniający, aby odpowiednio spełniał swoje funkcje i nie stanowił zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu?
Znaczenie progów zwalniających
Progi zwalniające są jednym z najskuteczniejszych narzędzi sprzyjających uspokojeniu ruchu. Te urządzenia BRD w formie wygarbienia zmuszają kierowców do zwolnienia – przejazd przez próg z nadmierną prędkością powoduje dyskomfort, a w niektórych przypadkach może nawet spowodować uszkodzenie auta. Jest to szczególnie ważne w miejscach, w których nieprzepisowa jazda jest szczególnie niepożądana, m.in. na drogach osiedlowych, w rejonach o zwiększonych ruchu pieszych, w pobliżu szkół, przedszkoli, placów zabaw itp. Warto zauważyć, że uspokojenie ruchu poprzez montaż progów to nie tylko większe bezpieczeństwo dla niechronionych uczestników ruchu, czyli pieszych i rowerzystów. Spowolnienie ruchu samochodów przekłada się także na poprawę jakości życia mieszkańców i zwiększenie atrakcyjności przestrzeni.
Stosowanie progów zwalniających – przepisy
Progi zwalniające wymuszają na kierowcach wolniejszą jazdę i zwiększają bezpieczeństwo pieszych oraz rowerzystów, ale nie mogą być montowane bez ograniczeń. Zgodnie z przepisami tego typu urządzenia można stosować tylko wówczas, jeśli istnieje konieczność skutecznego ograniczenia prędkości pojazdów, a innych metod nie można stosować lub są one niewystarczające.
Wymagania, jakie muszą spełniać progi zwalniające, oraz wytyczne dotyczące ich stosowania określone zostały w załączniku nr 4 do rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach. Zgodnie z jego zapisami progi zwalniające mogą być montowane na obszarze zabudowanym na drogach następujących klas technicznych: L (lokalna), D (dojazdowa), Z (zbiorcza), a w wyjątkowych przypadkach także G (główna).
Rodzaje progów zwalniających U-16
Progi zwalniające U-16 – podział ze względu na ukształtowanie w planie drogi
- Progi listwowe – element listwowy (jednolity lub składany z segmentów) przebiegający przez całą szerokość drogi.
- Progi płytowe – wygarbienie w formie płyty wykonanej przez odpowiednie ukształtowanie nawierzchni jezdni lub ułożenie u zamocowanie na jezdni odpowiedniej konstrukcji.
- Progi wyspowe – wydzielona wyspa lub wyspy umieszczone na jezdni.
Progi zwalniające mogą mieć różne parametry (kształty i wymiary). Ze względu na ukształtowanie rampy najazdowej wyróżnia się progi o:
- rampie najazdowej prostej (najbardziej klasyczna forma, powierzchnia najazdowa składa się z dwóch odcinków prostych; takie ukształtowanie skutecznie ogranicza prędkość pojazdów, ale może powodować wstrząsy odczuwalne przez kierowców i pasażerów),
- rampie najazdowej krzywej kołowej (krzywizna o kształcie fragmentu koła zapewnia łagodniejsze przejście między jezdnią a wygarbieniem; takie rozwiązanie poprawia komfort jazdy i pozwala zachować większą płynność ruchu przy jednoczesnym ograniczeniu prędkości);
- rampie najazdowej krzywej sinusoidalnej (przekrój w kształcie poprzecznego wycinka sinusoidy zapewnia najpłynniejszy przejazd – kierowcy jadący przepisowo nie odczuwają niedogodności).
Jak dobrać próg zwalniający?
Wybór odpowiedniego progu ma znaczenie dla bezpieczeństwa użytkowników dróg, wpływa też na skuteczność rozwiązania. Niewłaściwie dobrane urządzenie może powodować różne niedogodności, w tym np. hałas, utrudnienia dla rowerzystów, większe ryzyko uszkodzenia pojazdów, utrudnienia dla służb miejskich i służb ratunkowych. Jak dobrać próg zwalniający? Trzeba uwzględnić szereg aspektów – od lokalizacji i natężenia ruchu po parametry urządzenia.
Lokalizacja i natężenie ruchu
Nie każdy rodzaj progu zwalniającego sprawdzi się na każdej drodze. Przed decyzją o montażu warto przeanalizować natężenie ruchu i specyfikę danego miejsca. Wyższe i krótsze progi listwowe o rampach najazdowych prostych i krzywych kołowych wymuszają znaczne zredukowanie prędkości, niekiedy do ok. 20 km/h. Takie urządzenia mogą negatywnie wpływać na płynność ruchu, sprawdzą się lepiej np. na mniej uczęszczanych drogach osiedlowych. Łagodniejsze najazdy (niższe i dłuższe progi listwowe, progi o rampach sinusoidalnych) są mniej uciążliwe dla kierowców – ograniczają prędkość, ale kierowcy mogą je pokonywać płynniej, bez gwałtownych hamowań i przyspieszeń. Takie rozwiązania sprawdzają się szczególnie na drogach o większym natężeniu ruchu, gdzie płynność jazdy jest kluczowa. Trzeba pamiętać, że nie na każdej drodze i nie w każdym miejscu można legalnie zamontować próg zwalniający – regulują to przepisy.
Ograniczenie prędkości a parametry progów zwalniających
W zależności od typu konstrukcji i poszczególnych parametrów progi zwalniające mogą w różnym stopniu wpływać na ograniczenie prędkości pojazdów. Kluczowe czynniki to wysokość, długość oraz kształt ramp najazdowych.
Kształty i wymiary progów zwalniających U-16 o prostych i krzywych kołowych rampach najazdowych oraz graniczne prędkości przejazdu
| Kształt i wymiary progu | Rodzaj progu | Ograniczenie prędkości |
 | Liniowy próg zwalniający listwowy U-16a | 25–30 km/h |
 | Liniowy próg zwalniający płytowy U-16b | 25–30 km/h |
 | Liniowy próg zwalniający płytowy U-16c | 25–30 km/h |
 | Liniowy próg zwalniający listwowy U-16c | 35–40km/h |
 | Liniowy próg zwalniający listwowy U-16d | 18–20km/h |
Kształty i wymiary sinusoidalnych ramp najazdowych dla progów zwalniających U-16 oraz graniczne prędkości przejazdu
| Kształty i wymiary rampy | Typ rampy | Ograniczenie prędkości |
 | A | 25–30 km/h |
 | B | 30–40 km/h |
Zgodnie z przepisami:
- dla prędkości dopuszczalnej 20 km/h stosuje się próg o sinusoidalnej rampie najazdowej typu A,
- dla prędkości dopuszczalnej 30 km/h stosuje się próg o sinusoidalnej rampie najazdowej typu B lub próg zwalniający płytowy o sinusoidalnej rampie najazdowej typu A o długości płyty L > 4 m,
- dla prędkości dopuszczalnej 40 km/h stosuje się próg płytowy o sinusoidalnej rampie najazdowej typu B o długości płyty L > 4 m.
Użytkownicy drogi
Ważnym aspektem jest to, jakie pojazdy poruszają się po danej drodze. Wybór powinien uwzględniać nie tylko skuteczność ograniczenia prędkości, ale także bezpieczeństwo i komfort użytkowników dróg. O czym warto pamiętać?
- Progi wyspowe są przyjazne rowerzystom (mogą przejechać obok progu).
- Po ulicach z progami wyspowymi mogą bez problemu poruszać się większe pojazdy, np. śmieciarki (mają rozstaw kół szerszy niż próg).
- Na drogach, po których poruszają się autobusy lub trolejbusy nie można montować progów – wyjątek stanowią progi wyspowe oraz progi płytowe o rampie najazdowej krzywej sinusoidalnej lub rampie prostej o pochyleniu nie większym niż 1:15.
- Na progach zwalniających płytowych mogą być wyznaczane przejścia dla pieszych i przejazdy dla rowerzystów (przy zastosowaniu długości płyty odpowiadającej co najmniej minimalnej szerokości tych elementów).
Progi zwalniające a progi podrzutowe
Progi podrzutowe i progi zwalniające pełnią podobne funkcje – wymuszają na kierowcach wolniejszą jazdę. Warto jednak pamiętać, że są to dwa różne urządzenia BRD. Progi podrzutowe są zazwyczaj wyższe, działają bardziej agresywnie i zasadniczo nie mogą być stosowane do uspokajania ruchu na drogach publicznych. Zgodnie z przepisami progi podrzutowe U-17 można stosować poza drogami publicznymi: na drogach o ograniczonej dostępności i na obszarach zamkniętych (np. drogi wewnątrzosiedlowe), przy wjazdach na parkingi, tereny zakładowe itp., na parkingach i innych podobnych terenach. Na drogach publicznych progi podrzutowe mogą być montowane jedynie na obszarach przejść granicznych (jako element uzupełniający zaporę U-13b).
Jak dobrać próg zwalniający – FAQ
Nie, montaż urządzeń BRD leży w gestii zarządców dróg. Samowolny montaż jest nielegalny.
Tylko wybrane typy – progi wyspowe oraz progi płytowe o rampie najazdowej krzywej sinusoidalnej lub rampie prostej o pochyleniu nie większym niż 1:15
Nie, progi mogą być montowane tylko, jeśli konieczne jest ograniczenie prędkości, a inne metody są nieskuteczne lub niemożliwe do zastosowania. Szczegółowe wytyczne dotyczące stosowania progów znaleźć można w załączniku nr 4 do rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach.
Dla autobusów i rowerzystów najlepsze są progi wyspowe oraz progi o łagodnym nachyleniu – progi o rampie najazdowej sinusoidalnej.
