Promieniowanie laserowe – bezpieczeństwo i ostrzeżenia

Promieniowanie laserowe – bezpieczeństwo i ostrzeżenia

12 grudnia 2017

Promieniowanie laserowe, inaczej niż promieniowanie jonizujące, nie występuje w przyrodzie – wytwarzane jest przez specjalne urządzenia, lasery (ang. Light Amplification by Stimulated Emission). Znajduje ono szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, jednak korzystanie z niego wymaga specjalnych środków bezpieczeństwa – nieprawidłowe eksploatowanie urządzeń może mieć fatalne konsekwencje dla zdrowia.

Promieniowanie laserowe wyróżnia się szeregiem właściwości, dzięki którym wykorzystywane jest w różnych branżach, np. w medycynie (m.in. do diagnostyki, terapii schorzeń, w chirurgii), poligrafii, telekomunikacji (m.in. do transmisji światłowodowej), przemyśle rozrywkowym (różne efekty wizualne), w budownictwie i geodezji (m.in. do laserowego cięcia i spawania metali, obróbki metali, w urządzeniach takich jak poziomice laserowe czy generatory linii). Lasery znajdują zastosowanie w technologiach wojskowych, ale ułatwiają również życie codzienne. Zjawisko promieniowania laserowego znajdziemy m.in. w odtwarzaczach CD czy optycznych myszach komputerowych.

Bezpieczeństwo przy użytkowaniu laserów – akty prawne

Promieniowanie laserowe – jaki to czynnik szkodliwy? Gdzie występuje?

Laser emituje promieniowanie z zakresu światła widzialnego, ultrafioletu lub podczerwieni. Charakterystycznymi cechami tego promieniowania są: wysoka gęstość mocy, spójność, równoległość, monochromatyczność i intensywność. Ekspozycja na promieniowanie laserowe (zarówno bezpośrednie, jak i rozproszone) może mieć negatywne skutki dla zdrowia. Z raportów wynika, że znaczna część wypadków przy pracy z urządzeniami, które emitują ten rodzaj promieniowania, dotyczy uszkodzeń oczu i skóry.  Z tego powodu, przy pracy z laserami, bezwzględnie należy przestrzegać przepisów BHP. Pracodawca natomiast musi spełnić szereg wymagań, aby w miejscu pracy można było wykorzystywać lasery. Wymogi określone są m.in. w następujących aktach prawnych:

Klasyfikacja urządzeń laserowych

Przy której klasie lasera występuje zagrożenie oczu i skóry promieniowaniem laserowym bezpośrednim i rozproszonym?

Wszystkie urządzenia, które emitują promieniowanie laserowe, musza mieć przypisaną klasę – wiąże się to z zastosowaniem odpowiednich środków ochrony. Norma PN-EN 60825-1:2010 zakłada podział laserów na siedem klas:

  • 1 – lasery, które są bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy.
  • 1M – lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal od 302,5 nm do 4000 nm, które są bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne.
  • 2 – lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości fal od 400 do 700 nm. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne.
  • 2M – lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości fal od 400 do 700 nm. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne.
  • 3R – lasery lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal od 302,5 nm do 106nm, dla których bezpośrednie patrzenie w wiązkę jest potencjalnie niebezpieczne.
  • 3B – lasery, które są niebezpieczne podczas bezpośredniej ekspozycji promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone jest zwykle bezpieczne.
  • 4 – lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia rozproszone. Mogą one powodować uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4 należy zachować szczególną ostrożność.

Bezpieczeństwo na stanowisku pracy

Stanowiska pracy, gdzie znajdują się urządzenia emitujące promieniowanie laserowe, powinny być specjalnie dostosowane – warto przy tym zaznaczyć, że laser powinien znajdować się w odrębnym pomieszczeniu. Pracodawca powinien zapewnić oświetlenie elektryczne o odpowiednio wysokim natężeniu (źrenice nie są wówczas tak rozszerzone, a tym samym tak narażone na działanie promieniowania, jak w miejscach, gdzie jest ciemniej). W pomieszczeniu nie powinny znajdować się materiały czy sprzęty których powierzchnia stwarzałaby ryzyko odbić zwierciadlanych. Urządzenie powinno być zabezpieczone – tak, aby uniknąć niepożądanego uruchomienia. Bardzo ważne jest również wyposażenie miejsca pracy z urządzeniem laserowym w odpowiednie oznakowanie, ostrzegające przed zagrożeniami.

Promieniowanie laserowe – BHP, znaki

Gdzie można spotkać ostrzeżenie przed promieniami laserowymi?

Pomieszczenie, w którym znajduje się laser, musi być oznaczone odpowiednim znakiem ostrzegawczym, informującym o potencjalnym zagrożeniu.

Również urządzenie emitujące promieniowanie laserowe powinno być oznaczone piktogramem ostrzegawczym promieniowania laserowego oraz znakiem uzupełniającym z informacją o klasie lasera. Niezbędne są również znaki wskazujące na otwór wyjściowy lasera.

Julita Krzemińska

Copywriterka z zawodu i z wyboru. Prywatnie pasjonatka hippiki, wielbicielka sztuki, nałogowa czytelniczka i zdeklarowana czechofilka. Sprawuje pieczę nad blogiem sklepu Znakowo.pl właściwie od początku jego istnienia. Aktywnie zgłębia wiedzę branżową, trzyma rękę na pulsie, śledząc zmieniające się przepisy. Kwestie związane z BHP, oznakowaniem przestrzeni i bezpieczeństwem ruchu drogowego mają przed nią coraz mniej tajemnic. Tworząc treści, dba nie tylko o ich warstwę merytoryczną, ale także o to, by były przystępne dla odbiorców i pomagały klientom w dokonywaniu świadomych wyborów.
Avatar
Artykuły mają jedynie charakter poglądowy. Nie stanowią wykładni prawa, nie mogą być traktowane jako profesjonalna porada prawna, ani nie mogą jej zastąpić.
Udostępnij: